[Müşterinin Onarım Yapması] Elektrostatik Boşalım (ESD) Korumasına İlişkin Notlar

Statik elektrik nasıl oluşur?

İnsan vücudunda statik elektrik oluşmasının genel itibarıyla üç sebebi vardır:

  1. Kuru hava: Klimalı ortamda uzun süre kalınması durumunda statik elektrik oluşması daha kolaydır. Klima açıldıktan sonra hava kuruyacak ve bağıl nem %40’tan düşük olduğunda yüzeydeki statik elektriğin atılması kolay olmayacaktır.
  2. Kimyasal elyaflı kıyafetler giyen kişilerde statik elektrik oluşumunun kolaylaşması: Kimyasal lifli kıyafetler ile insan vücudu arasındaki sürtünme nedeniyle statik elektrik oluşur. Lif pozitif elektrik yükünü alırken, vücut negatif elektrik yükünü alır (plastiğe sürtünme sonucunda oluşan elektriğe benzer). Elektriksel iyonlaşma belli bir yüke ulaşana kadar giderek artar ve elektrik çarpması gibi hissedersiniz.
  3. Kuru ciltlerde statik elektrik oluşumunun daha kolay olması: Cildi kuru olan kişilerin cilt yüzeyinde daha az miktarda su bulunması nedeniyle iletkenlik azalır ve statik elektriğin atılması kolay olmaz. İnsan vücudundaki elektriksel yükün birikmesi statik elektrik oluşumu kolaylaştırır.

 

ESD (Elektrostatik Boşalım)

Bu durum, elektrik yükünün bulutta depolanması ve ani bir şekilde bulutu delerek yıldırım oluşturması ve toprağa düşmesine çok benzer. Yüksekteki hava neminin iletken bir kanal oluşturması daha kolay olduğundan, genellikle yağmurlu günler yaklaşırken meydana gelir.

Tüm elektrik bileşenlerinin ya da entegre devrelerin tahrip olmasına yol açan temel sebep işte budur. Elektrostatik ani gerilim çok yüksek (binlerce volt ve üzeri) olduğundan, bu tür tahribatlar kalıcıdır ve doğrudan devrenin yanmasına neden olur. Bu nedenle elektrostatik boşalma koruması tüm entegre devre tasarımcıları ve üreticileri için en zorlayıcı konu başlıklarından biridir.

Genelde statik elektrik; insan vücudunun, aletlerin veya cihazların içinde statik elektrik oluşturabilecek üretim, montaj, depolama veya taşıma süreçleri gibi yapaydır ve aletler bile kendi üzerinde statik elektrik depolayabilir. Elektrik yüklü olan bu nesnelere temas ettiklerinde bir boşalım yolunun oluşacağını ve elektrik bileşenlerinin veya sistemlerinin elektrostatik boşalım nedeniyle tahrip olacağını bilmeyen insanlar vardır. (O yüzden onarım teknisyenleri, kendi üzerlerindeki statik elektriğin çiplere zarar vermesini önlemek için elektrostatik boşalma korumalı bir bileklik takmalıdır.)

 

(Fotoğraflarda elektrostatik boşalım nedeniyle tahrip olmuş elektrik bileşenleri görülmektedir.)

 

Uyarı: Elektrostatik boşalım, bilgisayarınızın içindeki elektrik bileşenlerine zarar verebilir. Ayrıca vücudunuzda veya herhangi bir nesnede depolanıp daha sonra entegre bir devreye veya Bellek, Anakart, Ekran kartı vb. elektrik bileşenlerine salınarak elektrikli aygıtların hasar görmesine neden olabilir. Öncelikle kendi vücudunuzda biriken statik elektriği atmanız, elektrikli aygıtların elektrostatik boşalım nedeniyle zarar görmesini önlemeniz açısından faydalı olacaktır.

  1. Statik elektriğe duyarlı bileşenlerin ambalajını açmadan ve parçayı bilgisayarınıza takmaya hazır olmadan önce anti statik torbasından çıkarmayın. Öncelikle vücudunuzdaki statik elektriği atmanız gerekmektedir.
  2. Statik elektriğe duyarlı tüm bileşenleri anti statik bir alanda muhafaza edin. Mümkünse anti statik zemin pedleri ve istasyon pedleri kullanın.
  3. Statik elektriğe duyarlı bileşenleri taşımanız gerekiyorsa, bunları öncelikle anti statik torba veya kap içine koyun.

 

Elektrostatik Boşalma Korumasına İlişkin Notlar:

  • İnsan vücudundaki statik elektrik nasıl atılabilir? 
    Vücudunuzu topraklanmış metal bir nesneye temas ettirin. Ayrıca statik elektriği atmak için elinizi duvara veya zemine koyabilir ya da kapı kolunu tutarak vücudunuzdaki statik elektriği zemine aktarabilirsiniz. 
  • Yalınayak olmak insan vücudunda biriken statik elektriğin atılmasına yardımcı olur (yalıtımlı zemin/malzeme hariç).
  • Kısmi statik elektriğin kolayca atılabilmesi için havadaki nem seviyesini artırabilir ve vücuttaki statik elektrik atıldıktan sonra onarım işlemini gerçekleştirebilirsiniz.

 

Onarım Sırasında Elektrostatik Boşalma Korumasına İlişkin Notlar:

  • Üzerinizde bulunan tüm metal veya çizilmesi kolay eşyaları çıkarın (yüzük, saat, palto vb.). 
  • Statik elektrik oluşumunun kolay olduğu bir alanda çalışmayın (ortamda lifli halının bulunması veya yün çorap giyilmesi vb.). 
  • Çalışma alanını temiz ve geniş tutun; alanda lifli halı bulundurmayın. 
  • Onarım işlemlerinden önce bilgisayarı kapatın ve güç ışığının sönmesini bekleyin. Ardından AC adaptör kablosunu çıkarın. 
  • Alt kasayı söktükten sonra ilk olarak (mandallı ise) pil bağlantısını kesmeniz ve ardından (taşınabilir özellikte değilse) pilin kablosunu bir kenara iterek pil gücünü kesmeniz gerekir. 
  • Bilgisayarınızdaki gerilimin tamamen sıfır olduğunu kontrol etmek için güç düğmesini 15 saniye basılı tutun. Gerilim yoksa onarım işlemine başlayabilirsiniz.